کد مطلب:1585 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:275
مسایل متفرقه اجاره
2201- مالی را كه مستاجر بابت اجاره می دهد باید معلوم باشد , پس اگر از چیزهایی است كه مثل گندم بـا وزن مـعـامـله می كنند باید وزن آن معلوم باشد , و اگر از چیزهایی است كه مثل پولهای رایج با شماره معامله می كنند باید شماره آن معین باشد , و اگر مثل اسب و گوسفند است باید اجاره دهنده آن را ببیند یا مستاجر خصوصیات آن را بگوید.
2202- اگـر زمـینی را برای زراعت اجاره دهد و مال الاجاره را حاصل همان زمین كه فعلا موجود نیست قـرار دهـد , و یا این كه كلی در ذمه قرار دهد مشروط به آن كه از حاصل همان زمین پرداخت شود , اجاره صحیح نیست .
و اگر مال الاجاره بالفعل موجود باشد مانعی ندارد.
2203- كـسی كه چیزی را اجاره داده , تا آن چیز را تحویل ندهد حق ندارد اجاره آن را مطالبه كند , و نیز اگـر بـرای انجام عملی اجیر شده باشد , پیش از انجام عمل حق مطالبه اجرت ندارد , مگر در موادری كه معمول است اجرت پیش از انجام عمل پرداخت شود , مانند اجیر برای حج .
2204- هـر گاه چیزی را كه اجاره داده تحویل دهد , اگر چه مستاجر تحویل نگیرد , یا تحویل بگیرد , و تا آخر مدت اجاره از آن استفاده نكند , باید مال الاجاره آن را بدهد.
2205- اگـر انـسان اجیر شود كه در روز معینی كاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن كار حاضر شـود , كـسـی كـه او را اجیر كرده , اگر چه آن كار را به او مراجعه نكند , باید اجرت او را بدهد , مثلا اگر خیاطی را در روز معینی برای دوختن لباس اجیر نماید و خیاط در آن روز آماده كار باشد , اگر چه پارچه را به او ندهد كه بدوزد , باید اجرتش را بدهد چه خیاط بی كار باشد , چه برای خودش یا دیگری كار كند.
2206- اگـر بعد از تمام شدن مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده , مستاجر باید مال الاجاره را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد , مثلا اگر خانه ای را یك ساله به صد تومان اجاره كند بعد بفهمد اجاره بـاطـل بـوده , چنانچه اجاره آن خانه معمولا پنجاه تومان است , باید پنجاه تومان را بدهد , و اگر دویست تـومـان اسـت در صـورتی كه اجاره دهنده صاحب مال یا وكیل مطلق او بوده و از اجاره معمولی خانه هم اطـلاع داشـته , لازم نیست بیش از صد تومان بدهد و اگر غیر اینها بوده باید دویست تومان را بپردازد , و نـیـز اگـر بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده , نسبت به اجرت مدت گذشته نیز این حكم جاری است .
2207- اگـر چـیـزی را كه اجاره كرده از بین برود , چنانچه در نگهداری آن كوتاهی نكرده و در استفاده بـردن از آن هم زیاده روی ننموده ضامن نیست , و نیز اگر مثلا پارچه ای را كه به خیاط داده از بین برود در صـورتـی كـه خیاط زیاده روی نكرده و در نگهداری آن هم كوتاهی نكرده باشد , نباید عوض آن را از او مطالبه كرد.
2208- هرگاه صنعتگر چیزی را كه گرفته ضایع كند ضامن است .
2209- اگر قصاب سر حیوانی را ببرد و آن را حرام كند , چه مزد گرفته باشد , چه مجانی سر بریده باشد , باید قیمت آن را به صاحبش بدهد.
2210- اگر حیوانی را اجاره كند و معین نماید كه چه قدر بار بر آن بگذارد.
چنانچه بیشتر از آن مقدار بار كند و آن حیوان بمیرد , یا معیوب شود , ضامن است .
و نـیز اگر مقدار بار را معین نكرده باشند , و بیشتر از معمول بار كند و حیوان تلف شود , یا معیوب گردد ضامن می باشد.
و در هر دو صورت اجرت زیادی را بر حسب معمول نیز باید بدهد.
2211- اگـر حـیـوانـی را برای بردن بار شكستنی اجاره دهد , چنانچه آن حیوان بلغزد , یا رم كند و بار را بشكند , صاحب حیوان ضامن نیست , ولی اگر به واسطه زدن مقدار غیر معمول و مانند آن كاری كند كه حیوان زمین بخورد , و بار را بشكند ضامن است .
2212- اگـر كـسـی بچه ای را ختنه كند , و در كار خود كوتاهی نماید , یا اشتباه كند مثل این كه بیش از مـقـدار معمول ببرد , و آن بچه بمیرد , و یا به او ضرر برسد ضامن است , و اما اگر كوتاهی یا اشتباه نكرده باشد , و بچه از اصل عمل ختنه بمیرد , یا به او ضرر برسد , چنانچه در تشخیص این كه آیا بچه ضرر می بیند یا نه به او رجوع نشده باشد , و نیز او نمی دانسته كه بچه ضرر می بیند ضامن نیست .
2213- اگـر پزشك به دست خود به مریض دوا بدهد , و یا برای او دوایی توصیه كند , و به واسطه خوردن دوا ضرری به مریض برسد , یا بمیرد , پزشك ضامن است , هر چند در معالجه كوتاهی نكرده باشد.
2214- هـر گـاه پـزشك به مریض بگوید كه اگر ضرری به تو برسد ضامن نیستم , در صورتی كه دقت و احتیاط خود را بكند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد , پزشك ضامن نیست .
2215- مـسـتـاجر و كسی كه چیزی را اجاره داده , با رضایت یكدیگر می توانند معامله را بهم بزنند , و نیز اگـر در اجـاره شرط كنند كه هر دو یا یكی از آنان حق بهم زدن معامله را داشته باشند , می توانند مطابق قرارداد , اجاره را بهم بزنند.
2216- اگـر اجاره دهنده , یا مستاجر بفهمد كه مغبون شده است , چنانچه در موقع اجاره نمودن ملتفت نباشد كه مغبون است , می تواند اجاره را بهم بزند , به تفصیلی كه در مساله ( 2132 ) گذشت .
ولـی اگـر در صـیـغـه اجاره شرط كنند كه اگر مغبون هم باشند حق بهم زدن معامله را نداشته باشند , نمی توانند اجاره را بهم بزنند.
2217- اگـر چـیـزی را اجاره دهد و پیش از آن كه تحویل دهد كسی آن را غصب نماید , مستاجر می تواند اجـاره را بهم بزند و چیزی را كه به اجاره دهنده داده پس بگیرد , یا اجاره را بهم نزند , و اجاره مدتی را كه در تـصرف غصب كننده بوده به میزان معمول از او بگیرد , پس اگر حیوانی را یك ماهه به ده تومان اجاره نماید , و كسی آن را ده روز غصب كند و اجاره معمولی ده روز آن پانزده تومان باشد.
می تواند پانزده تومان را از غصب كننده بگیرد.
2218- اگـر چـیـزی را كه اجاره كرده , دیگری نگذارد كه آن را تحویل بگیرد , و یا پس از تحویل گرفتن دیـگـری آن را غصب كند یا مانع از استفاده بردن از آن شود , نمی تواند اجاره را بهم بزند , و فقط حق دارد كرایه آن چیز را به مقدار معمول , از غصب كننده بگیرد.
2219- اگـر پـیـش از آن كه مدت اجاره تمام شود , ملك را به مستاجر بفروشد , اجاره بهم نمی خورد , و مستاجر باید مال الاجاره را بدهد , و هم چنین است اگر آن را به دیگری بفروشد.
2220- اگـر پـیش از ابتدای مدت اجاره , چیزی را كه اجاره كرده از قابلیت استفاده ای كه برای مستاجر تـعـیین گشته بیفتد , اجاره باطل می شود , و پولی كه مستاجر به صاحب ملك داده به او برمی گردد , و اگر طوری باشد كه بتواند استفاده مختصری از آن ببرد , می تواند اجاره را بهم بزند.
2221- اگـر مـلـكـی را اجاره كند و بعد از گذشتن مقداری از مدت اجاره از قابلیت استفاده ای كه برای مستاجر تعیین گشته بیفتد , اجاره مدتی كه باقی مانده باطل می شود , و می تواند اجاره مدت گذشته را بهم بزند , و اجرة المثل یعنی اجرت معمولی آن مدت را بدهد.
2222- اگـر خانه ای را كه مثلا دو اطاق دارد اجاره دهد و یك اطاق آن خراب شود , چنانچه اجاره دهنده آن را به طور معمول بسازد كه با اطاق قبلی فرق بسیار پیدا می كند حكم آن همان است كه در مساله پیش گـفته شد , و اگر این چنین نباشد , پس اگر اجاره دهنده فورا آن را بسازد و هیچ مقداری از استفاده آن از بین نرود اجاره باطل نمی شود , و مستاجر هم نمی تواند اجاره را بهم بزند , ولی اگر ساختن آن به قدری طـول بـكـشـد كـه مـقداری از استفاده مستاجر از بین برود اجاره به آن مقدار باطل می شود , و مستاجر می تواند اجاره تمام مدت را بهم بزند , و برای استفاده ای كه كرده اجرة المثل بدهد.
2223- اگـر اجـاره دهـنـده یا مستاجر بمیرد , اجاره باطل نمی شود , ولی اگر تنها منافع خانه در مدت حـیاتش مال او باشد , مثلا دیگری وصیت كرده باشد كه تا او زنده است منفعت خانه مال او باشد , چنانچه آن خـانه را اجاره دهد , و پیش از تمام شدن مدت اجاره بمیرد , از وقتی كه مرده اجاره باطل است , و اگر مـالـك فعلی آن اجاره را امضا كند صحیح می شود , و وجه اجاره مدتی كه بعد از مردن اجاره دهنده باقی مانده به مالك فعلی راجع می شود.
2224- اگر صاحب كار بنا را وكیل كند كه برای او عمله بگیرد , چنانچه بنا كمتر از مقداری كه از صاحب كـار مـی گـیرد به عمله بدهد , زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب كار بدهد , ولی اگر اجیر شـود كه ساختمان را تمام كند , و برای خود اختیار بگذارد كه خودش بسازد یا به دیگری بدهد در صورتی كه مقداری خودش كار كرده و باقی را به كمتر از مقداری كه اجیر شده به دیگری بدهد , زیادی آن برای او حلال می باشد.
2225- اگر رنگرز قرار بگذارد كه مثلا پارچه را با نیل رنگ كند , چنانچه با چیز دیگر رنگ نماید حق ندارد چیزی بگیرد.